ANTİK NORA VİRANŞEHİR (Helvadere Kasabası)

Aksaray'ın 30 km. güneyinde Hasandağı'nın ete­ğinde kurulan Nora Kasabası, Helenistik devirden itibaren iskan görmüş, stratejik mevkide önemli bir askeri merkezdir. Roma, Bizans devirlerinde de öne­mini koruyan kasabada bugün bir  çok kilise bulun­maktadır. Ayakta kalan yapılar Bizans devrine aittir. Bu kiliseler kısmen tahrip olmuşsa da çeşitli freskler halen göze çarpmaktadır. Viran şehir  kalıntıları Aksaray’ın güneyinde bulunan Hasandağının eteklerinde bir platonun üzerindedir. Yerleşme vadi tabanında büyük ölçüde dolgu toprağı altında kalmış, yamaçlarda ise daha iyi korunmuştur. Evlerin bir kısmı işlenmemiş kaya parçalarıyla kabaca inşa edilmiştir ve düz çatı ile örtülü tek bir mekandan oluşmaktadır. Bir kısım ev ise moloz taş ile inşa edilmiş olup, tonoz örtülüdür. Her iki tip evde Aksaray’ın kırsal alanında bu güne dek aynı şekilde uygulanmıştır. Viranşehir planlı yol ağı olmayan savunma amacıyla kurulmuş bir yerleşmedir. Temsili yapı olarak yalnız kiliseler vardır. Sütunlu caddeler ve su iletim sistemi ise bulunmamaktadır. Kuzeybatı’daki akrapol ile küçük bir kalenin dışında herhangi bir tahkimat mevcut değildir. Viranşehir bir Roma dönemi nekropolü içinde gelişmiştir ve bu mezar tümülüslerinin inşaatı, önceleri yeni kurulan kentin sınır bölgelerinde de sürmüştür. Kiliselerin çoğu haç planlıdır. Bazilika bulunmamaktadır. Tümü erken Bizans dönemindendir. Tarihlenebilen en geç yapı yaklaşık olarak M.S 7.yy aittir. Buna karşılık çevredeki bazı manastırlar orta Bizans döneminden kalmadır.